Geschiedenis Het Gilde Sint Oswaldus Stokkum

Hoe oud is het Stokkumse Gilde- en schutterswezen? We gaan ervan uit dat het Gilde Sint Oswaldus is opgericht in 1882. Eigenlijk was dit echter meer de heroprichting van een schutterij die tot in de jaren ’40 van de negentiende eeuw nog bestaan moet hebben. Tot 1888 bestond er daarnaast bovendien nog de Stokkumse gemeynt (ook wel gemeynte of gemeente genoemd), een organisatie van Stokkumse boeren die de gezamenlijke eigenaar waren van de gemene, de gemeenschappelijke gronden. Dit gebied omvatte ruwweg de noordelijke helft van het Stokkumse Broek, omgrensd door het eerste gedeelte van de huidige Linthorstweg, de huidige Eltenseweg en de huidige Voorthuizenweg. Ook de driehoek tussen de huidige Heuvelstraat, Pastoor van Sonbeeckstraat en Eltenseweg en stukken aan de huidige Gildestraat behoorden hierbij. Deze organisatie, ook wel het gilde genoemd, was al vele eeuwen voordien actief. Waarschijnlijk was dit gilde zelfs zo oud als de buurtschap Stokkum zelf. Zo gauw er sprake is van een nederzetting, dus een plek waar meerdere families bijeen wonen, zal er immers ook een organisatie nodig zijn ter behartiging van de gezamenlijke belangen. In de loop der tijd was het gilde ook gewoon een gezelligheidsclub geworden en het bindmiddel dat de Stokkumse gemeenschap in sociaal opzicht bij elkaar hield. Er staat te lezen dat al in 1475 de marke de Stokkumse schutters toestond een meibeuk uit het Stokkumse bos te halen, wat er op duidde dat toen dus al het meifeest werd gevierd.  

Op 1 mei 1882 hadden een aantal Stokkummers in het huis van kleermaker Peter Motz, nu het huis van Herman Derksen oftewel Mannie Moets, het Gilde Sint Oswaldus opgericht. Dat gilde was geen organisatie die zich bezighield met grond en vee, maar een vereniging die zich zou gaan toeleggen op het organiseren van gezellige bijeenkomsten, zoals het meifeest, de kermis en de vastenavondviering. Wellicht hadden toch nog heel wat oudere Stokkummers goede herinneringen aan het gezelligheidselement zoals dat bij het andere gilde tot ongeveer 1845 bestaan moet hebben. Aangezien grondbeheer bij het Gilde Sint Oswaldus geen rol meer speelde en men ook militaire elementen als sabels, geweren, trommels en vaandels weer nieuw leven inblies, zou men daarom eigenlijk beter van een schutterij kunnen spreken. Nog steeds worden de termen gilde en schutterij in Stokkum aldus lukraak door elkaar gebruikt. Van het oude Stokkumse gilde is geen patroonheilige bekend. Bij de opricht van het Gilde Sint Oswaldus in 1882 werd de naam van de patroonheilige waarschijnlijk van de Zeddamse moederkerk overgenomen. 

Een aantal bijzondere koningen: In 1935 won Bertus Hakfoort het Gelders koningsschieten op de Waterberg te Arnhem, in 1957 schoot Pastoor De Greef schutterskoning. In 2015 was het Jan Kuster die op 89 jarige leeftijd nog schutterskoning werd en in 2019 mocht Birgit Giezenaar zich als eerste vrouw tot kermiskoningin laten kronen.  

Uniek is dat het Gilde is opgedeeld in meerdere secties. Deze gaan onderling een sportieve strijd met elkaar aan om de jaarlijkse sectiebeker. De 5 secties zijn te herkennen aan de kleuren van hun paletten welke niet willekeurig zijn gekozen, maar een achterliggende betekenis hebben: Het Rood, het grijs (wit) en Blauw staan voor de kleuren van de Nederlandse vlag. Oranje staat voor het koningshuis en geel voor het Vaticaan/kerk.  

Een memorabel hoogtepunt in de geschiedenis van het Stokkumse Gilde zal het 125 jarige jubileumfeest in 2007 blijven. Hoogtepunt waren een grootse feestavond met vele Nederlandstalige artiesten en daags erna het grootschalig georganiseerde kringconcours. Menig schutter zal zich dit geweldige evenement nog goed kunnen heugen! Kenmerkend voor het hechte Stokkumse verenigingsleven was dat vrijwel iedere inwoner van Stokkum op de één of andere manier wel betrokken was bij de organisatie, voor of achter de schermen. 

Dat het Gilde Sint Oswaldus nog verre van ingeslapen is, blijkt uit de grote aanwas van jonge leden en de duidelijke verjonging van het bestuur in de laatste jaren. Verder is er sinds enkele jaren ook aanwas van geüniformeerde vrouwen. Naast de jeugd worden de oudere leden binnen de vereniging niet vergeten. Al sinds de beginjaren rijden de ereleden met een versierde wagen in de schuttersstoet mee. Deze Stokkumse traditie ontlokte ooit eens een toeschouwer aan een concours tot de woorden: “Toch mooi dat ze die olde ook nog metnemme…”